Atopowe zapalenie skóry (AZS, neurodermitis)

Atopowe zapalenie skóry – obraz kliniczny i możliwe przyczyny
Atopowe zapalenie skóry, znane również jako neurodermitis, to przewlekła choroba skóry, której objawami są m.in. łuszcząca się skóra, uporczywy świąd oraz czerwone zmiany zapalne. W zależności od nasilenia mogą pojawiać się także pęcherzyki i sączące się ogniska. Choroba często przebiega nawrotowo i może być zaostrzana przez czynniki środowiskowe oraz stres psychiczny.

U osób z AZS organizm reaguje stanem zapalnym skóry na pozornie nieszkodliwe substancje, takie jak kurz, roztocza, pokarmy, pyłki czy sierść zwierząt. Układ odpornościowy wytwarza nadmiar przeciwciał, próbując zwalczyć te czynniki. Choroba może również wpływać na psychikę chorego i jego ogólne samopoczucie.

Przyczyny występowania AZS nie są jednoznacznie znane. Istnieją jednak pewne czynniki, które mogą wywoływać lub nasilać objawy:

• określone pokarmy, np. orzechy, owoce cytrusowe, mleko, pszenica

• alergeny takie jak pyłki roślin, roztocza, sierść

• ekstremalne warunki klimatyczne: suchość, wilgoć, zimno

• obciążenia psychiczne: stres, smutek

• niektóre materiały, np. wełna

Często stosowane leki
U osób chorujących na AZS stosuje się leki łagodzące objawy skórne i zapobiegające nawrotom. Kluczowe znaczenie ma codzienne nawilżanie skóry za pomocą kremów, maści lub emulsji. W łagodnych i umiarkowanych przypadkach zazwyczaj wystarcza leczenie miejscowe.

W celu złagodzenia świądu skuteczne są szczególnie leki przeciwhistaminowe. Powszechnie stosuje się także preparaty kortykosteroidowe w postaci maści lub kremów. W cięższych nawrotach możliwe jest także stosowanie kortykosteroidów doustnych. Kortyzol działa przeciwzapalnie i jest sprawdzonym środkiem w terapii AZS.

Możliwości terapeutyczne
Z punktu widzenia medycyny konwencjonalnej atopowego zapalenia skóry nie da się całkowicie wyleczyć. Można jednak skutecznie łagodzić objawy dzięki różnym metodom terapeutycznym. Wiele terapii skupia się na eliminacji czynników wywołujących chorobę – każdy pacjent powinien indywidualnie ustalić, które substancje lub sytuacje nasilają objawy.

W tym celu warto prowadzić dziennik, w którym odnotowuje się spożywane pokarmy oraz kontakt ze środowiskiem i materiałami. U pacjentów powyżej 12. roku życia można zastosować terapię światłem UV, która działa przeciwzapalnie. Należy jednak unikać jednoczesnego stosowania leków immunosupresyjnych.

W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, który wiąże się z obciążeniem psychicznym, pomocna może być psychoterapia. Może ona pomóc pacjentom lepiej radzić sobie ze stresem i tym samym ograniczyć nawroty. U dzieci niezwykle ważne jest wsparcie emocjonalne ze strony rodziny. Dodatkowo dostępne są formy odciążenia opiekunów oraz grupy wsparcia, w których chorzy mogą wymieniać się doświadczeniami.