Łuszczyca (psoriasis)

Obraz kliniczny choroby

Łuszczyca (psoriasis) to przewlekła choroba zapalna skóry, w której komórki naskórka nadmiernie i zbyt szybko przemieszczają się ku powierzchni skóry. Prowadzi to do powstania mniejszych lub rozległych ognisk pokrytych srebrzystobiałą łuską. Pod blaszkami łuszczycowymi (plaque) skóra jest zaczerwieniona i objęta stanem zapalnym. Choroba ma charakter przewlekły, często z okresami remisji i nawrotów.

Objawy mogą nasilać się pod wpływem tzw. czynników spustowych, takich jak silny stres fizyczny lub emocjonalny, infekcje czy zaburzenia hormonalne.

Leczenie łuszczycy
Choć łuszczycy nie da się całkowicie wyleczyć, jej objawy można skutecznie kontrolować. Terapia opiera się na leczeniu miejscowym (maści, żele, kremy) oraz ogólnoustrojowym (tabletki lub zastrzyki – tzw. terapia systemowa).

Leczenie farmakologiczne
W łagodnych i umiarkowanych postaciach łuszczycy leczenie rozpoczyna się zazwyczaj od terapii miejscowej (tzw. terapia indukcyjna), obejmującej:

• glikokortykosteroidy

• inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus)

• ditranol

• tazaroten (retinoid)

• pochodne witaminy D

W cięższych przypadkach choroby, gdy zmiany skórne obejmują ponad 10% powierzchni ciała, wprowadza się leczenie ogólnoustrojowe z zastosowaniem:

• cyklosporyny A (inhibitor kalcyneuryny)

• estrów kwasu fumarowego

• metotreksatu (MTX)

• psoralenów (w terapii PUVA)

• acitretinu (retinoid)

• leków biologicznych (adalimumab, infliksymab, etanercept, ustekinumab)

Szczegółowe działanie leków

• Glikokortykosteroidy (kortyzon) mają działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne. Naturalnie są produkowane przez korę nadnerczy. Ich długotrwałe stosowanie może jednak prowadzić do działań niepożądanych, takich jak zaburzenia metaboliczne, zatrzymywanie wody i tłuszczu, zanik mięśni i kości czy trądzik. Z tego względu stosuje się je zazwyczaj krótkoterminowo.

• Inhibitory kalcyneuryny, w tym pimekrolimus i takrolimus, skutecznie redukują zmiany łuszczycowe na twarzy i w okolicach intymnych. Cyklosporyna A znajduje zastosowanie w przypadkach opornych na leczenie, pomimo ryzyka działań niepożądanych (np. uszkodzenia wątroby, nerek czy przewodu pokarmowego).

• Ditranol działa cytostatycznie i przeciwzapalnie. Jego skuteczność zwiększa się, gdy stosuje się go w połączeniu z mocznikiem i kwasem salicylowym.

• Retinoidy wspierają odnowę komórek naskórka i hamują nadmierne rogowacenie. Tazaroten stosowany jest miejscowo w łagodniejszych postaciach łuszczycy, natomiast acitretin – ogólnie w cięższych przypadkach. Ze względu na możliwe działania niepożądane acitretin wymaga wcześniejszej analizy ryzyka.

• Pochodne witaminy D (np. kalcypotriol, takalcytol) zmniejszają stan zapalny i są aplikowane miejscowo w formie kremów lub maści.

• Estry kwasu fumarowego działają przeciwzapalnie i są wykorzystywane ogólnoustrojowo w cięższych postaciach choroby, które nie odpowiadają na leczenie miejscowe.

• Metotreksat (MTX), stosowany również w onkologii, hamuje podziały komórkowe przez blokowanie syntezy DNA. To sprawdzony środek w leczeniu umiarkowanej i ciężkiej łuszczycy.

• Leki biologiczne stanowią opcję terapeutyczną w przypadkach ciężkich i opornych na leczenie. Ukierunkowane są na konkretne szlaki zapalne i zazwyczaj są dobrze tolerowane.

Dodatkowe formy leczenia
W celu wzmocnienia efektów leczenia farmakologicznego stosuje się również:

• Kąpiele solankowe, które łagodzą podrażnienia skóry,

• Terapia rybna, w której ryby usuwają luźne łuski naskórka, ułatwiając tym samym wchłanianie leków i światła,

• Fototerapia UVA/PUVA – promieniowanie UVA działa przeciwzapalnie, a psoraleny zwiększają wrażliwość skóry na światło, wzmacniając efekt terapeutyczny.